Inrichten Leeromgeving
Kinderen met TOS hebben vaak moeite met het waarnemen, verwerken, begrijpen en/of produceren van taal. Deze problemen zorgen ervoor dat het participeren in het onderwijs in de klas lastig is.
Het onderwijs is erg talig; taal komt bij (vrijwel) alle vakken terug als middel om kennis en vaardigheden te verwerven. Kinderen met TOS pikken de instructie niet altijd voldoende op of kunnen hun eigen verhaal onvoldoende onder woorden brengen.
Je kunt deze kinderen helpen door de leeromgeving op een zodanige manier in te richten, dat taal- en lesstof toegankelijk en begrijpelijk voor hen wordt, en dat zij voldoende tijd en ruimte krijgen om hun boodschap te verwoorden.
Dit kan bijvoorbeeld door de omgeving prikkelarm te maken, zodat kinderen minder worden afgeleid. Daarnaast kan solo-/klassenapparatuur worden ingezet om ervoor te zorgen dat kinderen met problemen in de spraakwaarneming het taalaanbod voldoende binnen krijgen (lees hierover meer bij ‘luisteren’). Een belangrijk middel dat wordt ingezet in het onderwijs aan kinderen met TOS is visualisatie. Visualisatie kan zowel worden ingezet om te komen tot een beter taalbegrip als om kinderen te helpen zichzelf beter te uiten.
Werkwijze
Visuele ondersteuning voor taalbegrip en taalverwerving
Door de lesstof en opdrachten te visualiseren, kun je ervoor zorgen dat informatie minder vluchtig is en makkelijker te begrijpen is voor kinderen met TOS. Het visualiseren kan op de volgende manieren worden vormgegeven:
– Concreet materiaal
– Foto’s
– Plaatjes
– Pictogrammen
Gebruik tijdens gesprekken, het voorlezen en de instructies de vorm die het best passend is bij het kind. Hierbij is het van belang dat er wordt gekozen voor een vorm die kinderen zonder moeite kunnen inzetten. Overleg dit bijvoorbeeld met de ambulant begeleider.Het inzetten van (natuurlijke) gebaren, lichaamstaal en mimiek helpt kinderen vaak ook bij het begrijpen van het taalaanbod. Wanneer kinderen taal met behulp van visuele ondersteuning beter begrijpen, ondersteunt dat hun taalverwerving.
Visuele ondersteuning ter ondersteuning van de communicatie
Kinderen kunnen visualisaties ook inzetten om zelf beter te kunnen vertellen. Bijvoorbeeld foto’s van de vakantie kunnen kinderen helpen om over die ervaring te vertellen. Stimuleer ouders om, bijvoorbeeld, folders of foto’s mee te geven van plekken die zij hebben bezocht, zodat het kind hier gemakkelijker over kan vertellen in de klas.Wanneer het begrijpen en produceren van taal lastig is, kunnen miscommunicaties optreden. Situaties zijn dan vaak ongrijpbaar voor kinderen. Het is hen niet duidelijk waarom de ander boos werd, of zij kunnen hun kant van het verhaal nauwelijks verwoorden. Op die momenten kan het samen uittekenen of naspelen van de situatie kinderen helpen om hun verhaal te doen.
Visuele ondersteuning als middel voor structurering
Veel kinderen met TOS hebben baat bij structuur en voorspelbaarheid. Wanneer duidelijk is wat er gaat gebeuren, helpt dat hen om situaties te begrijpen en er actief aan deel te nemen. Werken met een visuele dagplanning werkt daarin faciliterend.Daarnaast is het plannen van taken voor veel leerlingen met TOS lastig. Dat komt waarschijnlijk omdat je taal ook gebruikt om je eigen handelen aan te sturen (innerlijke taal). Kinderen met TOS hebben daarom baat bij externe hulpmiddelen om taken te plannen. Stappenplannen waarin de taakaanpak wordt gevisualiseerd kunnen kinderen helpen bij het correct uitvoeren van taken. Kinderen moeten deze vaardigheden, met behulp van dit stappenplan, veelvuldig oefenen en herhalen om ze goed te kunnen leren. Mindmaps zijn een mooi middel om leerlingen hierin te ondersteunen, omdat ze zowel structureren als visualiseren.
